Bán đảo Sơn Trà là một khu bảo tồn tự nhiên, có diện tích khoảng 60 km 2 . Bán đảo kết hợp với núi Hải Vân ôm trọn thành phố Đà Nẵng và tạo ra vịnh Đà Nẵng, một thắng cảnh thiên nhiên giữa lòng tỉnh thành. Đọc E-paper
Ở đây, ngoài quân đội, chỉ có một nhà khoa học, ông Hoàng Đình Bá, với chuyên ngành lâm nghiệp được vào ra khảo sát phục vụ riêng cho công tác nghiên cứu của ông. Chúng tôi trải chiếu ngủ dưới đất, nhà khoa học già cũng thế. Sơn Trà hoang sơ không có gì ngoài trại lính. Đêm không ai ngủ. Nhà khoa học vẽ ra cho chúng tôi một Sơn Trà khác, một bán đảo với những căn nhà bằng gỗ ẩn giữa rừng, nơi du khách phải trả rất nhiều tiền cho chuyến nghỉ ngơi giữa thiên nhiên trong lành và ngắm cảnh đẹp hùng vĩ của một Sơn Trà vươn ra biển Đông. Giữa thời buổi tổ quốc khốn khó chưa kịp mở cửa năm 1989, đúng là nhà khoa học đang kể cho chúng tôi nghe câu chuyện cổ tích. Và rồi Sơn Trà mở cửa, với sự quản lý, khẩn hoang cho các đích kinh tế. Lúc đó những thông số "vàng" của bán đảo này mới lộ diện. Sơn Trà được định dạng "thứ hạng" là một khu bảo tàng thiên nhiên cấp quốc gia với hàng trăm loài động thực vật quý hiếm đang được bảo tàng trên rừng và dưới biển. Chưa kể đến nhiều di tích văn hóa, lịch sử. Trong khoảng 10 năm chính thức khai khẩn, Sơn Trà nay đã là cái tên nổi danh, con át chủ bài về du lịch của Đà Nẵng. Tốc độ đầu tư xây dựng nơi này khá nhanh. Đường giao thông, điện, nước đã đến những khu vực xa xôi nhất. Một cây cầu lớn bắc qua cửa biển nối bán đảo vào thẳng khu vực trung tâm thành phố. Những dự án cỡ vài trăm triệu đô la xây dựng các khu nghỉ mát hàng đầu thế giới bắt đầu đón khách. Những người nức danh đã đến đây kinh dinh dịch vụ khách sạn, ẩm thực như vua bếp 3 sao Michel Roux. Những tỷ phú đô la, hoàng thất các nước đến nghỉ mát vì thắng cảnh của khu vực này thuộc vào hàng hiếm có. Sơn Trà không chỉ hấp dẫn với giới đầu tư. Nó cũng là một trọng tâm yêu thích của những người sáng tạo. Chính nhờ cảnh đẹp tại đây mà tập đoàn Sun Group mới mời được kiến trúc sư hàng đầu thế giới đến và thiết kế khu nghỉ dưỡng Intercontinental Danang, được coi là một tuyệt phẩm kiến trúc resort. Sơn Trà cuốn nhiều dự án văn hóa như bảo tồn Đồng Đình, bảo tồn Tre trúc Việt Nam, các công trình văn hóa Phật giáo... Tuy nhiên, Đà Nẵng chưa dừng lại ở một bán đảo chuyên về du lịch. Năm 2010, UBND thành thị Đà Nẵng ra quyết định ngừng cấp phép đầu tư các dự án khai khẩn du lịch, bất động sản nghỉ dưỡng và dịch vụ tại bán đảo này. Hàng loạt các công ty tham mưu quy hoạch lừng danh của Úc, Mỹ nhận được đơn đặt hàng "Quy hoạch xây dựng một thành thị sinh thái" trên diện tích hơn 4.500 hecta.
Phải biến bán đảo Sơn Trà thành nơi con người gắn liền với thiên nhiên chứ đừng sợ con người vào đây sẽ phá hỏng môi trường. Làm sao để vào ban đêm, du khách từ bờ tây sông Hàn ở trọng điểm đô thị nhìn sang sẽ thấy bán đảo Sơn Trà trội. Nhưng quan yếu là vẫn giữ được môi trường thọ thái, không phá vỡ phong cảnh tự nhiên của nơi này. Các vị lãnh đạo tỉnh thành Đà Nẵng bộc bạch ước muốn phát triển khu vực này như vậy. Và các chuyên gia hàng đầu thế giới cho rằng đó là một bài toán khó có đáp số mỹ mãn. Cách đây chưa lâu, ông Bensley, một kiến trúc sư hàng đầu thế giới, khi nhận thiết kế và theo dõi dự án xây dựng khu nghỉ dưỡng Intercontinental Danang, đã từng bỏ về Thái Lan và tuyên bố hủy bỏ hiệp tác dù phải bồi hoàn hàng triệu đô. Lý do chỉ vì ban quản lý dự án đã không nghiêm trang bảo vệ rừng, để công nhân chặt phá cây cối. Các chủ dự án phải mất nhiều công thương thuyết để ông này trở lại với công việc sau nhiều cam kết chặt chịa về bảo vệ môi trường trong khu vực triển khai dự án. Đó là cú "va văn hóa" đầy ấn tượng đối với người Việt. Cứ ngỡ nó sẽ để lại một bài học cảnh báo cho các dự án đang xây dựng ở nơi này nhưng thực tại không hề có tác dụng. Các dự án làm đường giao thông từ ngân sách tỉnh thành do không quản lý chặt đã để lại cho rừng Sơn Trà những mảng miếng thương tích lớn trông rất phản cảm. Rừng bị phá, những tấm taluy không đỡ nổi nên mỗi mùa mưa bão lại thấy cảnh núi sạt lở đổ xuống lấp đường. Chúng tôi từng gặp những cặp mắt lo lắng khi dõi theo ống kính của hai nhà nghiên cứu môi trường sống của voọc chà vá. Họ đã sống tại Sơn Trà hàng năm trời để nghiên cứu, tổ chức hẳn một cuộc triển lãm ảnh, cầm thức tỉnh nhận thức của con người đối với việc bảo vệ môi trường sống cho các loài động vật quí hiếm ở khu bảo tàng.
Những chiếc cầu được bắc bằng cây rừng, chuyện nhỏ nhưng là một bài học mới. Tiếc rằng bài học thực tế về bảo vệ môi trường này không có trường tiểu học nào chú ý để dẫn học sinh đi tham quan, tạo cho các em những ý thức đầu tiên về môi trường, hơn hẳn những trang sách răn dạy khô cứng. Khi nghĩ về môi trường ở đây cũng không thể không nói đến một loại bìm bìm rừng đang tiến công dữ dội vào các loài cây bản địa. Thị thành đã bỏ ra một khoản kinh phí cho dự án chống lại sự xâm lấn của bìm bìm, thậm chí phải đưa cả quân đội, công nhân đến phá bỏ chúng. Bảo vệ lá phổi xanh Sơn Trà trong quá trình phát triển rất nhiều khó khăn. Khu bảo tồn tự nhiên này làm sao có thể tồn tại với những ý tưởng "phiêu bạt" hầu như thường có điểm dừng. Ai cũng nóng ruột với việc chưa phá hoang hàng nghìn hecta đất vàng. Mới đây tại hội thảo đóng góp "Ý tưởng xây dựng thành phố Đà Nẵng", bán đảo Sơn Trà luôn được các chuyên gia bàn tới. TS - KTS. Trương Văn Quảng, Phó viện trưởng Viện Kiến trúc, Quy hoạch thị thành - Nông thôn, làm người nghe giật thột khi tả nao nức ý tưởng di dời sân bay quốc tế Đà Nẵng lên phía đông bán đảo Sơn Trà, để lấy 850 hecta đất vàng phi trường xây dựng một thị thành hiện đại tầm cỡ châu Á. Một vị khác, TS - KTS. Trần Ngọc Chính, Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển thành phố Việt Nam, có uy tín trong ngành quy hoạch thành phố, hiến kế xây dựng một đô thị rưa rứa Hồng Kông tại bán đảo Sơn Trà. Tôi thấy tâm đắc với cách nghĩ suy của ông Nguyễn Bá Thanh với các nhà tham mưu quy hoạch quốc tế, rằng cái gì chưa kiên cố thì để dành cho con cháu làm. Thị thành chỉ "đụng" đến Sơn Trà khi có những ý tưởng được giới chuyên môn thuộc các tổ chức quốc tế dấn. Chính từ nghĩ suy này của một vị lãnh đạo năng động có tầm nhìn xa, chúng ta hy vọng rằng Sơn Trà không thuần tuý chỉ là miếng đất vàng Đà Nẵng còn giữ lại được. Khi nào nó đạt được là hình mẫu tiêu biểu về bảo vệ một khu bảo tàng thiên nhiên cấp quốc gia với những sáng kiến độc đáo, có nền móng chắc chắn từ tư duy của chính quyền và người dân, đặc biệt là của đời trẻ, thì mới hy vọng nó đủ sức quyến rũ những bộ óc hàng đầu thế giới đem đến đây chất xám, đồng vốn cho những dự án xứng đáng với giá trị thật của bán đảo. Những bài học va vấp về bảo vệ môi trường từng có giữa Tập đoàn Sun Group và KTS Bensley phải trở nên kinh nghiệm nên nhắc đi nhắc lại mỗi khi ai đó muốn đặt dấu ấn sáng tạo vào phát triển và vỡ hoang tiềm năng của bán đảo này. |
Thứ Tư, 31 tháng 7, 2013
Những giấc mơ Sơn được Trà
